Podział budynków ze względu na bezpieczeństwo pożarowe

Podział budynków ze względu na bezpieczeństwo pożarowe

Bezpieczeństwo pożarowe to jeden z kluczowych elementów projektowania i użytkowania obiektów budowlanych. Podział budynków ze względu na bezpieczeństwo pożarowe stanowi podstawę dla określenia wymagań technicznych, jakie powinny zostać spełnione w zakresie odporności ogniowej, ewakuacji, systemów sygnalizacji pożaru i wyposażenia przeciwpożarowego. Klasyfikacja ta nie tylko ułatwia projektowanie zgodne z przepisami, ale również minimalizuje ryzyko dla życia i zdrowia użytkowników oraz chroni mienie. 

Dlaczego klasyfikacja budynków pod kątem bezpieczeństwa pożarowego jest konieczna?

Klasyfikacja budynków ze względu na bezpieczeństwo pożarowe jest nieodzownym elementem systemu ochrony przeciwpożarowej. Jej głównym celem jest różnicowanie wymagań technicznych i eksploatacyjnych w zależności od poziomu zagrożenia pożarowego oraz zagrożenia dla życia ludzi (ZL). Taki podział umożliwia precyzyjne dopasowanie rozwiązań inżynierskich do charakterystyki danego obiektu, co przekłada się bezpośrednio na zwiększenie poziomu bezpieczeństwa.

Podstawą prawną klasyfikacji budynków w Polsce są przepisy zawarte w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. W dokumentacji tej określono pięć kategorii zagrożenia ludzi (ZL), które mają zastosowanie do obiektów charakteryzujących się stałym lub czasowym pobytem osób, oraz dodatkowe kategorie techniczne dla budynków produkcyjnych, magazynowych i inwentarskich.

Podział budynków ze względu na bezpieczeństwo pożarowe uwzględnia wiele czynników, takich jak:

  • funkcja budynku (np. mieszkalna, usługowa, użyteczności publicznej);

  • liczba i charakter użytkowników (stały czy czasowy pobyt, obecność osób o ograniczonej zdolności ewakuacji);

  • sposób użytkowania przestrzeni (np. otwarte hale vs. pomieszczenia zamknięte);

  • dostępność i organizacja dróg ewakuacyjnych;

  • potencjalna intensywność obciążenia ogniowego;

  • czas potrzebny na ewakuację w warunkach pożaru.

Zastosowanie klasyfikacji pozwala zróżnicować wymogi w zakresie:

  • odporności ogniowej elementów budynku;
  • ilości i szerokości dróg ewakuacyjnych;
  • obecności systemów wykrywania i sygnalizacji pożaru;
  • konieczności stosowania stałych urządzeń gaśniczych;
  • wymagań dla wentylacji pożarowej i oddymiania.

"Prawidłowa klasyfikacja budynku już na etapie projektu to nie tylko wymóg formalny, ale przede wszystkim warunek realnego zapewnienia bezpieczeństwa użytkowników." - podkreśla specjalista.

W praktyce oznacza to, że obiekty o wysokim zagrożeniu ludzi (np. szpitale, domy opieki) muszą spełniać znacznie bardziej rygorystyczne wymagania niż budynki o charakterze technicznym lub magazynowym. Klasyfikacja jest również istotna przy planowaniu działań ratowniczych – straż pożarna uzyskuje informację, jakie systemy bezpieczeństwa zastosowano w danym obiekcie.

Jakie kryteria decydują o przypisaniu budynku do konkretnej kategorii pożarowej?

Kategorie pożarowe budynków oraz kategorie zagrożenia ludzi (ZL) ustala się na podstawie kilku kluczowych cech obiektu. Każde z tych kryteriów wpływa na ocenę poziomu ryzyka pożarowego i zakres wymagań technicznych, jakie należy spełnić. Ocena ta odbywa się zazwyczaj na etapie projektowym i jest podstawą do dalszych decyzji inżynierskich, inwestycyjnych i eksploatacyjnych.

Do najważniejszych kryteriów klasyfikacyjnych należą:

  • Przeznaczenie budynku – budynki mieszkalne, użyteczności publicznej, produkcyjne, magazynowe, inwentarskie i inne.

  • Liczba użytkowników – im więcej osób jednocześnie przebywa w obiekcie, tym wyższe wymagania w zakresie ewakuacji i systemów ochrony.

  • Charakter użytkowników – obecność osób o ograniczonej zdolności poruszania się (dzieci, osoby starsze, pacjenci).

  • Wysokość budynku – obiekty niskie, średniowysokie, wysokie i wysokościowe (zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi).

  • Kubatura i powierzchnia użytkowa – wpływa na obciążenie ogniowe oraz czas potrzebny do ewakuacji.

  • Rodzaj przechowywanych materiałów – w przypadku budynków magazynowych i produkcyjnych kluczowe jest określenie rodzaju i ilości substancji palnych.

Podział kategorii ZL obejmuje:

  • ZL I – budynki użyteczności publicznej z dużym skupiskiem ludzi (np. centra handlowe, teatry);

  • ZL II – budynki z osobami o ograniczonej zdolności ewakuacji (np. szpitale, żłobki);

  • ZL III – budynki użyteczności publicznej niebędące ZL I lub II (np. urzędy, biura);

  • ZL IV – budynki mieszkalne;

  • ZL V – budynki zbiorowego zamieszkania (np. internaty, hotele).

W ramach klasyfikacji technicznej wyróżnia się także:

  • PM – budynki produkcyjne i magazynowe;

  • IN – budynki inwentarskie (dla zwierząt);

  • NN – obiekty nieprzeznaczone do przebywania ludzi.

Każdej z kategorii przypisane są konkretne wymagania dotyczące:

  • klas odporności ogniowej elementów konstrukcyjnych (np. REI 60, REI 120);

  • wyposażenia w systemy sygnalizacji pożaru i oddymiania;

  • liczby i szerokości wyjść ewakuacyjnych;

  • maksymalnej odległości dojścia ewakuacyjnego;

  • wyposażenia w hydranty wewnętrzne, gaśnice, zraszacze.

Kwalifikacja do odpowiedniej kategorii powinna być zawsze poparta analizą ryzyka oraz uwzględniać specyfikę użytkowania obiektu. Dokumentacja projektowa musi zawierać uzasadnienie przyjętej klasyfikacji oraz opis wszystkich zastosowanych rozwiązań przeciwpożarowych.

"Przypisanie budynku do właściwej kategorii pożarowej to decyzja, która rzutuje na cały cykl życia obiektu – od projektowania, przez wykonawstwo, aż po eksploatację i modernizację."

W przypadku zmiany funkcji budynku – np. adaptacji hali magazynowej na biura – konieczna może być ponowna klasyfikacja, ponieważ zmieniają się warunki użytkowania, liczba osób i wymagania techniczne. Takie zmiany wymagają zgłoszenia lub pozwolenia na budowę oraz aktualizacji dokumentacji przeciwpożarowej.

Budynki ZL – czym są strefy zagrożenia ludzi?

Pod pojęciem "budynków ZL" kryją się obiekty, w których w trakcie eksploatacji występuje stałe lub czasowe przebywanie ludzi. Skrót "ZL" oznacza zagrożenie ludz, a klasyfikacja ta pozwala projektantom, rzeczoznawcom oraz służbom nadzoru budowlanego i pożarowego określić poziom ryzyka i dobrać adekwatne rozwiązania techniczne oraz organizacyjne w zakresie ochrony przeciwpożarowej.

Kategorie zagrożenia ludzi w budynkach (ZL) podzielone są według ich funkcji, przeznaczenia i charakterystyki użytkowników. Podstawą do tego podziału są zapisy Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

Podział na ZL I – ZL V ma bezpośredni wpływ na:

  • wymagania dotyczące ewakuacji,

  • minimalne klasy odporności ogniowej elementów konstrukcyjnych,

  • konieczność stosowania systemów wykrywania dymu i pożaru,

  • wyposażenie w urządzenia oddymiające,

  • wyposażenie w hydranty, zraszacze, gaśnice.

Kategorie zagrożenia ludzi:

ZL I – Budynki użyteczności publicznej z dużym skupiskiem ludzi:

  • Centra handlowe, galerie, domy towarowe,

  • Sale koncertowe, widowiskowe, teatry, kina,

  • Obiekty sportowe z widownią,

  • Obiekty targowe,

  • Stacje metra i kolei z dużą rotacją ludzi.

Charakterystyka: wysoka gęstość zaludnienia, konieczność ewakuacji dużych grup w krótkim czasie, ryzyko paniki.

ZL II – Budynki z osobami o ograniczonej zdolności ewakuacji:

  • Szpitale, hospicja, domy opieki,

  • Zakłady zamknięte, poprawcze, więzienia,

  • Żłobki, przedszkola,

  • Domy dziecka, internaty dla osób niepełnosprawnych.

Charakterystyka: obecność osób, które wymagają asysty lub specjalnych warunków ewakuacji, np. dzieci, osoby starsze, chore, niepełnosprawne.

ZL III – Pozostałe budynki użyteczności publicznej:

  • Urzędy, banki, uczelnie,

  • Szkoły i obiekty dydaktyczne,

  • Biurowce,

  • Biblioteki, muzea bez dużych skupisk ludzi,

  • Sale konferencyjne i szkoleniowe.

Charakterystyka: użytkownicy zdolni do samodzielnej ewakuacji, ale przebywający tymczasowo.

ZL IV – Budynki mieszkalne:

  • Budynki jednorodzinne,

  • Budynki wielorodzinne (bloki),

  • Apartamentowce,

  • Segmenty mieszkalne w zabudowie szeregowej.

Charakterystyka: użytkownicy znający układ obiektu, ryzyko pożaru w godzinach nocnych, konieczność długotrwałej ochrony konstrukcji.

ZL V – Budynki zbiorowego zamieszkania:

  • Hotele, hostele, motele,

  • Internaty, bursy, akademiki,

  • Pensjonaty i domy wypoczynkowe,

  • Ośrodki rehabilitacyjne z noclegiem.

Charakterystyka: obecność osób nieznających układu budynku, rotacja użytkowników, duża liczba osób w porze nocnej.

"Klasyfikacja budynków ZL służy nie tylko porządkowaniu projektów architektonicznych, ale jest także narzędziem prewencji – pozwala odpowiednio dobrać technologie i rozwiązania zwiększające szanse na skuteczną ewakuację i ograniczenie skutków pożaru."

Budynki PM – obiekty produkcyjne i magazynowe pod szczególnym nadzorem

W przeciwieństwie do budynków ZL, gdzie głównym kryterium są ludzie, kategoria PM obejmuje obiekty, w których nie przewiduje się stałego lub czasowego przebywania dużych grup osób, ale w których występuje znaczne ryzyko pożarowe ze względu na charakter prowadzonej działalności. Skrót PM odnosi się do budynków produkcyjnych i magazynowych.

W budynkach PM magazynowane lub przetwarzane są często substancje palne, chemikalia, odpady, surowce łatwopalne albo produkty generujące wysokie obciążenie ogniowe. Właśnie to sprawia, że kategoria PM wymaga szczególnych środków zabezpieczenia przeciwpożarowego.

Charakterystyczne cechy budynków PM:

  • Mogą występować strefy zagrożenia wybuchem;

  • Wysoka wartość materiałów i urządzeń – konieczność ochrony mienia;

  • Obecność urządzeń technologicznych pod napięciem i wysoką temperaturą;

  • Brak możliwości szybkiej ewakuacji ze względu na powierzchnię lub zagęszczenie technologiczne;

  • Potencjalna emisja gazów toksycznych lub dymu w dużych ilościach.

Wymagania przeciwpożarowe dla PM:

  • Podział budynku na strefy pożarowe (ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia);

  • Oddzielenia ogniowe między strefami funkcjonalnymi;

  • Systemy detekcji pożaru i alarmowania;

  • Stałe urządzenia gaśnicze (tryskacze, zraszacze, pianowe);

  • Systemy oddymiania i wentylacji pożarowej;

  • Zapewnienie dostępności dla jednostek ratowniczych (dróg dojazdowych, placów manewrowych).

Różnica między budynkami ZL a PM polega na tym, że w ZL chroni się przede wszystkim życie ludzi, a w PM – życie ludzi (w ograniczonym zakresie) oraz środowisko pracy, procesy technologiczne i mienie.

"W przypadku budynków PM nacisk kładzie się na ograniczanie rozwoju pożaru w jego wczesnej fazie, ponieważ skutki pożaru w zakładzie produkcyjnym mogą mieć poważne konsekwencje dla lokalnego środowiska, gospodarki i łańcuchów dostaw."

Czym są budynki IN (inwentarskie) i jak klasyfikuje się je pod kątem ppoż.?

Budynki IN, czyli inwentarskie, to obiekty przeznaczone do przetrzymywania zwierząt gospodarskich – zarówno w celach hodowlanych, jak i produkcyjnych. Choć nie są one związane z przebywaniem ludzi w standardowym rozumieniu (jak w ZL), ich klasyfikacja ma znaczenie z punktu widzenia ochrony zwierząt, zapobiegania rozprzestrzenianiu się pożaru oraz ograniczania strat w gospodarstwie.

Typowe przykłady budynków IN:

  • Obory,

  • Kurniki,

  • Stajnie,

  • Chlewnie,

  • Ferma bydła lub drobiu,

  • Hale chowu przemysłowego.

Charakterystyka budynków IN:

  • Brak systematycznego przebywania ludzi, ale obecność zwierząt wymagających ochrony;

  • Często duża powierzchnia zabudowy i niska wysokość;

  • Konstrukcje lekkie, łatwopalne (drewno, płyty warstwowe, folie);

  • Obecność materiałów palnych: ściółka, pasze, trociny, nawozy;

  • Ograniczone możliwości ewakuacji zwierząt – kluczowe stają się środki prewencyjne.

Wymagania PPOŻ dla budynków IN:

  • Wydzielone strefy pożarowe;

  • Odległości pożarowe między budynkami IN a ZL i PM;

  • Zabezpieczenie materiałów palnych;

  • Zastosowanie trudno zapalnych materiałów konstrukcyjnych;

  • Zapewnienie odpowiedniego dostępu do hydrantów zewnętrznych i dróg pożarowych.

"Choć budynki inwentarskie nie służą ludziom, ich klasyfikacja pożarowa jest niezbędna – chodzi nie tylko o dobrostan zwierząt, ale również o zabezpieczenie źródeł utrzymania rolników i integralność łańcucha produkcji żywności."

W praktyce wiele dużych gospodarstw rolnych posiada obiekty IN oraz PM na jednym terenie – wówczas kluczowe jest zapewnienie odpowiednich odległości pożarowych, izolacji funkcjonalnej oraz niezależnych systemów zabezpieczeń dla każdego typu obiektu.

Najnowsze artykuły

Newsletter

ZAPISZ SIĘ, ABY OTRZYMYWAĆ INFORMACJE O PROMOCJACH I NOWOŚCIACH W NASZYM SKLEPIE

Produkt dodany do porównania.